Μύθοι και αλήθειες για την ψυχοθεραπεία στην εποχή της κρίσης

Μύθοι και αλήθειες για την ψυχοθεραπεία στην εποχή της κρίσης

«Η ψυχοθεραπεία είναι μόνο για άτομα με σοβαρές ασθένειες»

 

Πολλοί πιστεύουν ότι πρέπει να προϋπάρχει η διάγνωση μιας ψυχικής διαταραχής ή έξαρση των συμπτωμάτων, προκειμένου να ξεκινήσουν ψυχοθεραπεία. Ωστόσο, η μη έγκαιρη αναζήτηση βοήθειας από έναν ειδικό δημιουργεί επιπρόσθετη επιβάρυνση στο άτομο. Υπάρχουν πολλοί λόγοι που μπορεί κάποιος να ξεκινήσει ψυχοθεραπεία όπως η διαχείριση στρες, η βελτίωση της επικοινωνίας στις σχέσεις, το πένθος, να γνωρίσει τον εαυτό του καλύτερα και να ζήσει πλήρως τη ζωή του. Δεν χρειάζεται να ντρέπεται κάποιος επειδή θέλει να αποκτήσει μια καλύτερη ζωή.

«Η ψυχοθεραπεία είναι της μόδας»

Η ψυχοθεραπεία μετρά πάνω από εκατό χρόνια ζωής. Δεν αποτελεί μια τάση που θα σβήσει. Αντιθέτως, είναι ουσιαστική ανάγκη και μέσο για την επίλυση δυσκολιών.

«Τι θα μου πει ο ψυχοθεραπευτής;»

Πολλοί θεωρούν ότι ο ψυχοθεραπευτής θα δώσει συμβουλές, θα καθοδηγήσει και θα λύσει τα προβλήματα. Η διαδικασία της ψυχοθεραπείας δεν είναι αποκλειστική υπόθεση του ψυχοθεραπευτή. Ο θεραπευόμενος έχει βασικό και ενεργό ρόλο, αφού καλείται να διηγηθεί την ιστορία του, να περιγράψει τις δυσκολίες του και να απαντήσει σε ερωτήσεις. Μέσω της ενεργητικής συζήτησης θα οδηγηθεί στη λύση των θεμάτων του και στην αυτογνωσία. Η επίσκεψη στο γραφείο του ψυχοθεραπευτή δεν είναι σαν την επίσκεψη στο καθαριστήριο. Δεν αφήνει κάποιος τα άπλυτα για πλύσιμο, αλλά μαθαίνει τρόπους να καθαρίζει ο ίδιος.

«Η ψυχοθεραπεία είναι για όσους δεν έχουν φίλους»

Η κοινωνική στήριξη είναι σημαντική για όλους μας. Οι φίλοι παρέχουν αγάπη, ενθάρρυνση και ζεστασιά. Ωστόσο, η ψυχοθεραπεία διαφέρει σε πολλά σημεία από τη φιλία ή τη στήριξη από την οικογένεια:

 

  • Οι φίλοι και οι συγγενείς δεν μπορούν να κάνουν διάγνωση ούτε γνωρίζουν πώς να διαχωρίσουν τη φυσιολογική από την παθολογική συμπεριφορά. Ειδικά όταν βρίσκονται εκτεθειμένοι με μια παθολογική συμπεριφορά δεν ξέρουν τον τρόπο θεραπείας.
  • Η φιλία είναι αμοιβαία. Οι φίλοι συζητούν εναλλάξ χωρίς να δίνεται προσοχή μόνο στον ένα. Στην ψυχοθεραπεία δίνεται προσοχή μόνο στον θεραπευόμενο.
  • Στην ψυχοθεραπεία μπορεί κάποιος να ανοιχτεί και να εκφραστεί ελεύθερα. Με τους φίλους συνήθως λογοκρίνουμε τα λόγια μας είτε γιατί δεν θέλουμε να τους πληγώσουμε ή γιατί δεν θέλουμε να δώσουμε αρνητική εικόνα για τον εαυτό μας.
  • Τέλος, στη θεραπεία υπάρχει το απόρρητο. Για πολλούς αυτό το χαρακτηριστικό και μόνο είναι ανεκτίμητο.

 

«Η ψυχοθεραπεία έχει υψηλό κόστος»

Αναμφισβήτητα η χρέωση αποτελεί ανασταλτικό παράγοντα για πολλούς. Ωστόσο, δεν χρεώνουν όλοι οι ψυχοθεραπευτές το ίδιο. Υπάρχει επίσης διαφορά χρέωσης ανάμεσα στην ατομική και ομαδική ψυχοθεραπεία.
Επίσης, αξίζει να σκεφτεί κάποιος το κέρδος που θα αποκομίσει από την ψυχοθεραπεία και να το θεωρήσει σαν μια επένδυση. Μέσω αυτής της επένδυσης μπορεί ένα άτομο να φτάσει στο σημείο να αξιοποιήσει όλες του τις δυνατότητες και να δημιουργήσει τις ευκαιρίες για απόκτηση χρημάτων.

«Ο ψυχοθεραπευτής μπορεί να με βοηθήσει μόνο αν έχει βιώσει την ίδια κατάσταση με εμένα»

Η αντίληψη του θεραπευόμενου να ξέρει ότι και ο ψυχοθεραπευτής του είχε τα ίδια συμπτώματα και τα έχει ξεπεράσει δείχνει στην πραγματικότητα την επιθυμία του να καταλάβει ο θεραπευτής του τα προβλήματά του και να τον νιώσει. Οι άνθρωποι που υποφέρουν, ανεξάρτητα από το λόγο του πόνου τους, θέλουν να γνωρίζουν ότι κάποιος καταλαβαίνει τι περνούν και πώς νιώθουν.
Οι ψυχοθεραπευτές μέσω από την εκπαίδευσή τους, την κλινική εμπειρία, τα προσωπικά τους βιώματα και την εποπτεία μαθαίνουν να είναι κοντά στους θεραπευόμενους, να τους στηρίζουν και να παρέχουν θεραπεία. Ο ειδικός που γνωρίζει τα όριά του παραπέμπει (στέλνει τον θεραπεύομενο) σε άλλο ψυχοθεραπευτή, τη στιγμή που συνειδητοποιεί ότι ο ίδιος δεν είναι κατάλληλος να τον βοηθήσει.

«Όσοι κάνουν ψυχοθεραπεία είναι αδύναμοι»

Ας το σκεφτούμε διαφορετικά. Όσοι πηγαίνουν στο σχολείο είναι αδύναμοι να διδάξουν τον εαυτό τους; Ή όσοι πηγαίνουν στο γιατρό είναι αδύναμοι να θεραπεύσουν τον εαυτό τους; Φυσικά όχι.
Δυστυχώς, οι συναισθηματικές δυσκολίες ή οι ψυχικές διαταραχές θεωρούνται αποτυχία ή ελάττωμα. Η δυσκολία στην επίλυση τέτοιων προβλημάτων θεωρείται ένδειξη αδυναμίας. Στην πραγματικότητα, όμως, όταν κάποιος αναζητά βοήθεια, δείχνει ότι αναλαμβάνει δράση. Πολλές φορές χρειάζεται περισσότερη δύναμη να απευθυνθεί σε έναν ψυχοθεραπευτή. Το να μένει αδρανής δεν απαιτεί καθόλου ενέργεια.

«Η οικονομική κρίση είναι η αιτία της αύξησης των αυτοκτονιών»

Τα τελευταία χρόνια έχει παρατηρηθεί αύξηση στις αυτοκτονίες στην Ελλάδα, ωστόσο η ακριβής αιτιολόγηση του φαινομένου είναι μια διαδικασία δύσκολη. Η παρουσίαση του φαινομένου από τα ΜΜΕ και η συσχέτισή του με την οικονομική κρίση δεν επιβεβαιώνει ότι η κρίση είναι η αιτία. Για να βγουν ακριβή συμπεράσματα πρέπει να γίνουν μελέτες άρτια μεθοδολογικά σχεδιασμένες και να ερευνηθεί το φαινόμενο για κάποια ακόμα χρόνια, ώστε να υπάρχουν περισσότερα δεδομένα. Η οικονομική κρίση σίγουρα είναι ένας επιβαρυντικός παράγοντας που σχετίζεται με υψηλά ποσοστά ανεργίας, αβεβαιότητα, χαμηλό εισόδημα και δυσχέρεια στις υπηρεσίες παροχής υγείας και ψυχικής υγείας. Η εμφάνιση πλήθους ψυχικών διαταραχών εμπίπτουν στο ευρύτερο κοινωνικοπολιτικό φάσμα της κρίσης. Ο εντοπισμός συγκεκριμένων παραγόντων αιτίου-αιτιατού είναι μια υπόθεση που χρήζει περαιτέρω έρευνας.

«Όσοι πλήττονται από την οικονομική κρίση δεν μπορούν να βοηθηθούν από την ψυχοθεραπεία»

Τα άτομα που έχουν χάσει τη δουλειά τους, οι νέοι που δυσκολεύονται να ενταχθούν στο εργασιακό πλαίσιο και οι υπάλληλοι ή οι ελεύθεροι επαγγελματίες που βλέπουν μείωση στα εισοδήματά τους είναι ανοιχτοί σε πολλά μέτωπα. Πρέπει να ρυθμίσουν τις οικονομικές τους υποχρεώσεις, να πληρώσουν λογαριασμούς, να ανταποκριθούν στους φόρους και να επιβιώσουν οικονομικά. Βασική προϋπόθεση αυτού του αγώνα είναι η εφαρμογή δεξιοτήτων και η άντληση ενέργειας από τα ψυχικά τους αποθέματα. Ο σύγχρονος αγωνιστής που έχει χάσει τη συγκέντρωσή του, αδυνατεί να θέσει προτεραιότητες, βασανίζεται από το άγχος και αδρανοποιείται από τη θλίψη, αξίζει να δώσει έμφαση στην ψυχική του υγεία. Η βραχεία ψυχοθεραπεία στην οποία ορίζονται συγκεκριμένοι στόχοι μπορεί να βοηθήσει το άτομο να εστιάσει στα προβλήματά του και να βρει τις κατάλληλες λύσεις. Ακόμα και στις περιπτώσεις που η ψυχοθεραπεία φαντάζει ως πολυτέλεια, στην πραγματικότητα είναι απαραίτητη ανάγκη.

Το άρθρο δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Health Daily (No 301, 19/12/2012)