Ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή

Ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή

Στην ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή το άτομο εμφανίζει ιδεοληψίες, καταναγκασμούς ή και τα δύο. Οι ιδεοληψίες είναι σκέψεις (εμμονές), νοητές εικόνες ή παρορμήσεις που προκαλούν ανησυχία αλλά συνεχίζουν να επανέρχονται.  Οι καταναγκασμοί είναι πράξεις που το άτομο πιστεύει ότι πρέπει να κάνει, για να νιώσει λιγότερο άγχος ή για να εμποδίσει κάτι κακό να συμβεί.

 

Συνήθεις ιδεοληψίες:

 

  • Φόβος για αρρώστιες, όπως AIDS ή καρκίνος
  • Φόβος να πιάσει κάποιος ουσίες, όπως φυτοφάρμακα στα λαχανικά κ.λπ.
  • Φόβος ότι θα κάνει κακό ή θα σκοτώσει κάποιον, συχνά ένα αγαπημένο πρόσωπο
  • Φόβος ότι ξεχνά να κάνει κάτι, όπως να κλείσει την ηλεκτρική κουζίνα ή να κλειδώσει την πόρτα
  • Φόβος ότι θα κάνει κάτι ντροπιαστικό ή ανήθικο, όπως να φωνάξει βωμολοχίες κ.λπ.

 

Συνήθεις καταναγκασμοί:

 

  • Υπερβολικό πλύσιμο ή καθάρισμα, όπως το πλύσιμο των χεριών πάρα πολλές φορές την ημέρα
  • Έλεγχος, όπως το να κοιτά κάποιος επανειλημμένα την ηλεκτρική κουζίνα για να σιγουρευτεί ότι είναι κλειστή
  • Επαναλαμβανόμενες πράξεις, όπως το να ανοιγοκλείνει το φως 16 φορές
  • Αποθήκευση ή συλλογή αντικειμένων, όπως το να κρατά παλιές εφημερίδες στο σπίτι του
  • Το να βάζει τα πράγματα σε μια καθορισμένη σειρά, όπως το να βεβαιώνεται ότι τα πάντα μέσα σε ένα δωμάτιο είναι συμμετρικά.

 

Επίγνωση

 

Οι περισσότεροι άνθρωποι με ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή γνωρίζουν ότι οι φόβοι τους δεν είναι εντελώς ρεαλιστικοί. Νιώθουν επίσης ότι οι καταναγκασμοί τους δεν έχουν λογική. Ωστόσο, δυσκολεύονται να σταματήσουν.

 

Συχνότητα

 

Η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή είναι ένα συνηθισμένο πρόβλημα. Μέσα σε ένα 6μηνο, περισσότεροι από 4 εκατομμύρια άνθρωποι υποφέρουν από αυτή τη διαταραχή στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής. Ένας στους 40 θα εμφανίσει ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή κάποια στιγμή στη ζωή του/της.

 

Αιτιολογικοί παράγοντες

 

Οι ακριβείς αιτίες δεν είναι γνωστές. Τα γονίδια παίζουν ένα ρόλο. Τα μέλη της οικογένειας των ατόμων με ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή συχνά έχουν ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή και άλλα προβλήματα σχετικά με το άγχος. Οι διαδικασίες της μάθησης και το καθημερινό στρες φαίνεται επίσης να συμβάλλουν στη διαταραχή.

 

Πορεία της ιδεοψυχαναγκαστικής διαταραχής

 

Οι μελέτες δείχνουν ότι το 90% των ανθρώπων έχουν παρόμοιες σκέψεις με τους ανθρώπους που υποφέρουν από ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή. Ωστόσο, οι άνθρωποι με ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή φαίνεται να είναι πιο ανήσυχοι από αυτές τις σκέψεις από ό,τι είναι οι άλλοι άνθρωποι. Συχνά οι σκέψεις που ανησυχούν τους ανθρώπους με ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή είναι ενάντια στις αρχές και τις πεποιθήσεις τους, όπως ένας πολύ θρησκευόμενος άντρας φοβάται ότι θα βλασφημήσει, ή μια δοτική μητέρα φοβάται μήπως βλάψει το παιδί της.

 

Αποφυγή

 

Επειδή οι άνθρωποι αναστατώνονται από αυτές τις σκέψεις, προσπαθούν να τις αποφύγουν. Συχνά προσπαθούν να πιέσουν τον εαυτό τους να σταματήσουν να σκέφτονται αυτές τις σκέψεις. Το πρόβλημα είναι ότι όσο περισσότερο προσπαθείς να μη σκέφτεσαι κάτι, καταλήγεις να σκέφτεσαι περισσότερο για αυτό. Μπορείς να δοκιμάσεις αυτό: Προσπάθησε να μη σκεφτείς ένα ροζ ελέφαντα για τα επόμενα 60 δευτερόλεπτα. Υπάρχουν πολλές πιθανότητες ότι το πρώτο πράγμα που θα έρθει στο μυαλό σου θα είναι ακριβώς αυτό που προσπαθείς να αποφύγεις να σκεφτείς, δηλαδη ο ροζ ελέφαντας!

 

Εκτέλεση καταναγκασμού – φαύλος κύκλος

 

Όταν οι άνθρωποι αναγνωρίζουν ότι δεν μπορούν να αποφύγουν τις ανησυχητικές σκέψεις, συχνά καταφεύγουν σε άλλους τρόπους για να νιώσουν λιγότερο άγχος. Ίσως αρχίσουν να εκτελούν μια πράξη, όπως να πλένονται πολύ ή να λένε μια σιωπηλή προσευχή. Αυτό συνήθως μετριάζει το άγχος ή τη δυσφορία τους. Το πρόβλημα είναι ότι αυτή η ανακούφιση είναι μόνο παροδική/προσωρινή. Σύντομα εκτελούν την πράξη πιο συχνά, για να νιώσουν καλύτερα. Πριν περάσει πολύς καιρός, η πράξη έχει γίνει καταναγκασμός.

 

Συνέπειες

 

Οι άνθρωποι με ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή αφιερώνουν πολλές ώρες της ημέρας τους για να εκτελέσουν τους καταναγκασμούς τους. Αυτό τους δυσκολεύει να δουλέψουν ή να φροντίσουν την οικογένειά τους. Μερικοί παγιδεύοται στο σπίτι τους. Συχνά τα μέλη της οικογένειάς τους τους βοηθούν να εκτελέσουν τις «τελετουργίες» τους.