Γνωσιακή Συμπεριφορική Ψυχοθεραπεία

Η Γνωσιακή-Συμπεριφορική Ψυχοθεραπεία είναι μια επιστημονικά τεκμηριωμένη ψυχοθεραπευτική προσέγγιση, η οποία έχει βρεθεί πολύ αποτελεσματική για πλήθος διαταραχών σύμφωνα με επιστημονικές μελέτες. Εστιάζεται περισσότερο στο «εδώ και τώρα» και για κάποιες διαταραχές είναι πιο βραχύχρονη σε σύγκριση με άλλες προσεγγίσεις.

Μέσω της γνωσιακής-συμπεριφορικής προσέγγισης ο/η θεραπευόμενος/η συνειδητοποιεί τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβάνεται τον εαυτό του/της, τον κόσμο και τους άλλους ανθρώπους. Επίσης, ο/η θεραπευόμενος/η διακρίνει τη σύνδεση ανάμεσα στη σκέψη, τα συναισθήματα και τη συμπεριφορά. 

 Τι σημαίνει η σύνδεση σκέψη-συναίσθημα-συμπεριφορά-φυσιολογία;

Κάθε φορά που βρισκόμαστε σε μια κατάσταση βιώνουμε διαφορετικά συναισθήματα και συμπεριφερόμαστε αναλόγως. Για παράδειγμα, μπορεί ένα άτομο να βρίσκεται σε ένα πάρτι, να νιώθει ευχάριστα και να διασκεδάζει είτε χορεύοντας, είτε μιλώντας με τους άλλους κ.ο.κ. Στο ίδιο πάρτι μπορεί να βρίσκεται ένα άλλο άτομο, το οποίο όμως νιώθει άγχος και είτε τρώει ή πίνει μόνο του, είτε κάθεται στον καναπέ, συμμετέχοντας λιγότερο στην αλληλεπίδραση με τους άλλους, ιδρώνει, έχει ταχυκαρδία κ.ο.κ. Στα δύο παραδείγματα η κατάσταση παραμένει ίδια και για τα δύο άτομα. Ωστόσο, παρατηρούνται διαφορές στα συναισθήματά τους και στον τρόπο που συμπεριφέρονται. Το πρώτο άτομο εμφανίζεται ως κοινωνικό και κεφάτο ενώ το δεύτερο άτομο παρουσιάζεται ως μοναχικό και αγχώδες. Στις διαφορές αυτές (συναίσθημα και συμπεριφορά) έρχεται να προστεθεί μια ακόμα διαφορά: η σκέψη. Το πρώτο άτομο λοιπόν μπορεί να σκέφτεται: «Είναι φοβερό πάρτι! Περνάω τέλεια! Οι καλεσμένοι είναι πολύ συμπαθητικοί!». Το δεύτερο άτομο ενδεχομένως σκέφτεται: «Νιώθω πολύ άβολα. Όλοι θα με κοιτάζουν και θα λένε ότι δεν ταιριάζω εδώ μέσα. Έχω πάρει κιόλας αυτά τα 5 κιλά και θα με κοροϊδεύουν αν σηκωθώ να χορέψω…».

Συνοψίζοντας θα λέγαμε ότι δεν είναι η κατάσταση που μας δημιουργεί κάθε φορά τα συναισθήματά μας, αλλά ο τρόπος που ερμηνεύουμε την κατάσταση.

Διάρκεια θεραπείας

Η Γνωσιακή-Συμπεριφορική Ψυχοθεραπεία είναι μια βραχύχρονη θεραπεία, περισσότερο εστιασμένη στο «εδώ και τώρα». Ωστόσο, η χρονική διάρκεια δεν είναι δυνατόν να οριστεί με ακρίβεια από την αρχή, καθώς ο/η ψυχοθεραπευτής/τρια πρέπει να κάνει μια σωστή κλινική εκτίμηση των προβλημάτων του/της θεραπευόμενου/νης, προτού περάσει στο θεραπευτικό σχεδιασμό. Η διάρκεια λοιπόν εξαρτάται από το πρόβλημα ή τη διαταραχή. Επιπλέον, η διάρκεια επηρεάζεται και από τη συνεργατική σχέση των δύο ατόμων που εμπλέκονται στη θεραπεία. Αρκετοί θεραπευόμενοι επιλέγουν τη Γνωσιακή-Συμπεριφορική Ψυχοθεραπεία, γιατί πιστεύουν ότι το πρόβλημά τους αφορά το παρόν και είναι περιττό να μιλήσουν για τα παιδικά τους χρόνια ή την οικογένειά τους. Αν και η Γνωσιακή-Συμπεριφορική Ψυχοθεραπεία είναι εστιασμένη στο παρόν, η λήψη ιστορικού πραγματοποιείται εκτενώς, προκειμένου να δημιουργηθεί μια ολοκληρωμένη εικόνα για τον/την θεραπευόμενο/η. Ακόμα κι αν ένα πρόβλημα παρουσιάζεται ως σύγχρονο, συνδέεται με την ιστορία της ζωής του κάθε ατόμου και τον ιδιαίτερο τρόπο με τον οποίο καθένας μας επεξεργάζεται και δίνει νόημα σε όσα συμβαίνουν στη ζωή του.

Σε ποιες διαταραχές είναι αποτελεσματική;

Η Γνωσιακή-Συμπεριφορική Ψυχοθεραπεία είναι μια κλινικά τεκμηριωμένη προσέγγιση και πολλές μελέτες έχουν καταδείξει την αποτελεσματικότητά της σε πλήθος ψυχικών διαταραχών. Ενδεικτικά αναφέρονται οι παρακάτω:

  • Κατάθλιψη
  • Δυσθυμία
  • Αγοραφοβία (με ή χωρίς κρίσεις πανικού)
  • Κοινωνική φοβία
  • Ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή
  • Υποχονδριακή διαταραχή
  • Ψυχογενής βουλιμία
  • Διαταραχές προσωπικότητας
  • Σεξουαλικές δυσλειτουργίες

Πώς θα νιώθω κατά τη διάρκεια της ψυχοθεραπείας;

Συχνά οι άνθρωποι ξεκινούν ψυχοθεραπεία με την προσδοκία να βρουν άμεση ανακούφιση στα συμπτώματά τους. Πιστεύουν ότι από την αρχή της ψυχοθεραπευτικής διαδικασίας θα αρχίσουν να αισθάνονται καλύτερα και να βλέπουν θετική αλλαγή. Ωστόσο, η ψυχοθεραπευτική πορεία δεν ανταποκρίνεται σε αυτές τις προσδοκίες από την αρχή. Συνήθως, οι άνθρωποι αναμένεται να αρχίσουν να νιώθουν χειρότερα. Είναι φυσιολογικό να παρατηρείται αυτή η αρχική «επιδείνωση», η οποία ακολουθείται από την ομαλή βελτίωση έως τη θεραπεία. Ο λόγος αυτού του φαινομένου είναι η σταδιακή αποκάλυψη ή ανάσυρση επώδυνων συναισθημάτων και αναμνήσεων από το παρελθόν. Κάθε θεραπευόμενος καλείται να συνδέσει το σύμπτωμα που βιώνει στην παρούσα φάση με την προσωπική ιστορία της ζωής του. Η πορεία της σύνδεσης αυτής δεν είναι πάντα μια ευχάριστη διαδικασία.