Η διπολική διαταραχή έφερε παλαιότερα την ονομασία «μανιοκατάθλιψη». Όπως καταδεικνύει και ο παλιός ορισμός, ένα άτομο με διπολική διαταραχή έχει σοβαρά σκαμπανεβάσματα στη διάθεση. Τα σκαμπανεβάσματα συνήθως διαρκούν εβδομάδες ή μήνες και διακρίνονται σε τρεις μορφές:

• Ήπια ή καταθλιπτική: ενδείξεις έντονης κατάθλιψης και απελπισίας
• Υψηλή ή μανιακή: ενδείξεις υπερβολικής ευτυχίας και ενθουσιασμού
• Μεικτή: καταθλιπτική διάθεση με την υπερδραστηριότητα της μανίας

Συχνότητα

Περίπου ένας στους 100 ενήλικες εμφανίζει διπολική διαταραχή κάποια στιγμή στη ζωή του. Ξεκινά συνήθως κατά τη διάρκεια της εφηβείας ή λίγο αργότερα. Είναι σπάνιο να εμφανιστεί μετά την ηλικία των 40 ετών.Εμφανίζεται τόσο σε άντρες όσο και σε γυναίκες.

Αιτιολογικοί παράγοντες

• Κληρονομικότητα: η διπολική διαταραχή σχετίζεται περισσότερο με τα γονίδια και λιγότερο με παράγοντες μάθησης
• Βιολογική προδιάθεση: οι συνθήκες στρες μπορεί να συμβάλλουν στην εμφάνιση της διπολικής διαταραχής
• Νευροχημεία: ο εγκέφαλος των ατόμων με διπολική διαταραχή είναι διαφορετικός από τον εγκέφαλο άλλων ατόμων. Για αυτή την υπόθεση η έρευνα συνεχίζεται.

Τύποι διπολικής διαταραχής

Διπολική Ι

• Υπάρχει ένα τουλάχιστον μανιακό επεισόδιο με διάρκεια μεγαλύτερη της μίας εβδομάδας
• Μερικοί εμφανίζουν μόνο μανιακά επεισόδια, αν και οι περισσότεροι εκδηλώνουν επίσης περιόδους κατάθλιψης
• Τα επεισόδια μανίας που μένουν χωρίς θεραπεία διαρκούν συνήθως 3 έως 6 μήνες
• Τα καταθλιπτικά επεισόδια διαρκούν 6 έως 12 μήνες χωρίς θεραπεία

Διπολική ΙΙ

• Υπάρχουν περισσότερα από ένα επεισόδια σοβαρής κατάθλιψης, αλλά μόνο ένα ήπιο μανιακό επεισόδιο, το οποίο ονομάζεται «υπομανία»

Περιγραφή διπολικής διαταραχής

Μανία:

• αυξημένη ενέργεια και δραστηριότητα χωρίς ξεκούραση
• υπερβολική ευφορία
• υπερβολική ευερεθιστότητα
• γρήγορη ομιλία και συνεχής εναλλαγή από το ένα θέμα στο άλλο
• έλλειψη συγκέντρωσης
• μειωμένη ανάγκη για ύπνο
• μη ρεαλιστικές πεποιθήσεις για τις προσωπικές ικανότητες
• αδυναμία αξιολόγησης καταστάσεων
• χρηματικές σπατάλες
• διαφορετική συμπεριφορά σε σχέση με το παρελθόν
• αυξημένη διάθεση για σεξ
• κατάχρηση αλκοόλ και άλλων ουσιών (κυρίως κοκαΐνης και υπναγωγών)
• προκλητική και επιθετική συμπεριφορά
• μη αποδοχή του προβλήματος

Κατάθλιψη:

• θλίψη, άγχος ή κενό
• απουσία ελπίδας και απαισιοδοξία
• ενοχές, ανικανότητα και αβοηθητότητα
• έλλειψη ενδιαφέροντος για δραστηριότητες που πρόσφεραν ευχαρίστηση στο παρελθόν (συμπεριλαμβανομένου και του σεξ)
• μειωμένη ενεργητικότητα
• έλλειψη συγκέντρωσης, προβλήματα με τη μνήμη και μειωμένη ικανότητα λήψης αποφάσεων
• σύγχυση
• υπερβολικές ώρες ύπνου ή ελάχιστος ύπνος
• ασταθής όρεξη, αύξηση ή μείωση του σωματικού βάρους χωρίς πρόθεση
• χρόνιος πόνος ή σωματικά συμπτώματα, τα οποία δεν έχουν οργανικό υπόβαθρο
• σκέψεις αυτοκτονίας ή απόπειρα αυτοκτονίας

Υπομανία 

Είναι μια ήπια μορφή μανίας. Το άτομο αισθάνεται καλά, έχει πολύ καλή λειτουργικότητα και είναι ιδιαίτερα παραγωγικό. Το άτομο αρνείται ότι υπάρχει πρόβλημα, ακόμα και αν οι συγγενείς ή οι φίλοι αναγνωρίζουν ότι υπάρχει πρόβλημα. Αν το άτομο δεν δεχτεί θεραπεία, ενδέχεται να παρουσιάσει μανιακό ή καταθλιπτικό επεισόδιο.

Ψυχωσικά συμπτώματα

Συχνά στο καταθλιπτικό ή μανιακό επεισόδιο μπορεί να εμφανιστούν ψυχωσικά συμπτώματα, όπως ψευδαισθήσεις (να ακούει κάποιος φωνές ή να βλέπει πράγματα τα οποία δεν υπάρχουν) και παραληρηματικές ιδέες (ιδέες μεγαλείου, όπως να πιστεύει κάποιος ότι είναι ιδιαίτερο άτομο με σπάνιες δυνάμεις και δεξιότητες).

Μεικτό επεισόδιο
Σε πολλά άτομα παρουσιάζονται συμπτώματα κατάθλιψης και μανίας συγχρόνως. Το άτομο μπορεί να είναι πολύ λυπημένο, απαισιόδοξο και συγχρόνως να έχει μεγάλη ενέργεια και να καταπιάνεται με πολλές δραστηριότητες.

Συνέπειες

Η διπολική διαταραχή μπορεί να οδηγήσει σε κατάχρηση ουσιών, έκπτωση της λειτουργικότητας στο σχολείο ή στην εργασία και σε προβλήματα στις διαπροσωπικές σχέσεις.
Πολλά άτομα με διπολική διαταραχή μπορεί να σκέφτονται έντονα να αυτοκτονήσουν. Σε αυτή την περίπτωση το άτομο παρουσιάζει τα εξής στοιχεία:

• σκέψεις αυτοκτονίας
• απαισιοδοξία
• αβοηθητότητα
• ενοχές
• κατάχρηση αλκοόλ και άλλων ουσιών
• ριψοκίνδυνη συμπεριφορά, ενασχόληση με επικίνδυνες δραστηριότητες

Αν εμφανιστούν τάσεις αυτοκτονίας, πρέπει να υπάρχει άμεση επικοινωνία με τον γιατρό ή το νοσοκομείο που εφημερεύει.