Παιδικά τραύματα ενηλίκων

Παιδικά τραύματα ενηλίκων

Πώς ξεκινούν τα ψυχικά τραύματα στη ζωή μας;

 

Ενδεικτική περιγραφή:
Η μητέρα εξοργίζεται από τη συμπεριφορά του παιδιού της που συνεχίζει να είναι άτακτο και το χαστουκίζει. Αμέσως συμπληρώνει την πράξη της με τη φράση: «Το χαστούκι αυτό δεν πόνεσε καθόλου. Θα πονέσει χειρότερα την επόμενη φορά που θα είσαι έτσι!». Το παιδί βιώνει μεγάλη ασυνέπεια σε αυτό που ένιωσε και αυτό που άκουσε.

Οι κακοποιητικοί γονείς έχουν δύο βασικά χαρακτηριστικά: ασκούν αυστηρό έλεγχο και αδυνατούν να ανταποκριθούν συναισθηματικά στις ανάγκες των παιδιών τους.

Συνέπειες της κακοποίησης
Η ασυνέπεια αυτή κάνει τα κακοποιημένα παιδιά να:

 

  • είναι συχνά μπερδεμένα,
  • μην εμπιστεύονται την αίσθησή τους,
  • δυσκολεύονται να περιγράψουν τα συναισθήματά τους,
  • βρίσκονται σε μια διαρκή απειλή,
  • νιώθουν αδύναμα να προστατεύσουν τον εαυτό τους,
  • μην εμπιστεύονται τους γονείς τους. Άλλωστε οι γονείς, από τους οποίους προσδοκούν την ασφάλεια και την προστασία, είναι οι ίδιοι που τους προκαλούν την απειλή και τον κίνδυνο. Η σύγχυση ριζώνει μέσα τους ακολουθώντας τους και στην ενήλικη ζωή.
  • Η βασικότερη συνέπεια της κακοποίησης είναι η απώλεια της ασφάλειας και της σωματικής ακεραιότητας. Παρατηρούνται ακόμα και οι έξης απώλειες:
  • Απώλεια υγιούς προσκόλλησης με ένα πρότυπο φροντίδας. Το άτομο που έχει τραυματιστεί στην παιδική ηλικία νιώθει προδοσία και δεν έχει καταφέρει να βιώσει έναν ασφαλή δεσμό αγάπης με τους γονείς του. Ως αποτέλεσμα, στην ενήλικη ζωή του ενδέχεται να εκδηλώνει δυσπιστία ή καχυποψία στις σχέσεις του. Συνήθως εμφανίζεται ως κοινωνικά απομονωμένος και ενώ έχει ανάγκη συντροφικότητας ή αλληλεπίδρασης, παραμένει κοινωνικά μουδιασμένος.
  • Απώλεια κοινωνικής και συναισθηματικής ανάπτυξης. Οι ενήλικες με ιστορικό κακοποίησης δυσκολεύονται να πετύχουν τους στόχους τους, αδυνατούν να διαχειριστούν τα αρνητικά συναισθήματα και δεν μπορούν να επιλύσουν μια σύγκρουση με τους άλλους.
  • Απώλεια επαφής με τους άλλους. Στην πραγματικότητα οι ενήλικες που κουβαλούν το μυστικό της τραυματικής εμπειρίας δεν συνάπτουν ουσιαστικές σχέσεις με τους άλλους και δυσκολεύονται να ζητήσουν βοήθεια. Νιώθουν μόνοι με το βασανιστικό βάρος του μυστικού τους. Φοβούνται ότι σε περίπτωση αποκάλυψης, θα ζημιωθούν ανεπανόρθωτα από τους άλλους. Προτιμούν την αποξένωση και την έλλειψη αυθεντικότητας στις σχέσεις τους.

Το κακοποιημένο παιδί ως ενήλικας

Οι ενήλικες που έρχονται σε επαφή με άλλους συνεχίζουν να κουβαλούν μέσα τους το βίωμα της κακοποίησης και τις διαστρεβλωμένες πεποιθήσεις σχετικά με τον τρόπο που πρέπει να σχετίζονται. Η τραυματική εμπειρία τους έχει διδάξει ότι «Όταν έρχεσαι σε επαφή με τον άλλο, σημαίνει ότι κακοποιείσαι». Αυτή η πρόταση τους οδηγεί στο να αναπαράγουν το πρότυπο της κακοποίησης με το να επιλέγουν φίλους, συντρόφους ή συνεργάτες που συνεχίζουν να τους βλάπτουν με διάφορους τρόπους. Η κακοποίηση είναι πλέον τόσο οικεία που ταυτίζονται μαζί της. Επίσης, άνθρωποι με ιστορικό κακοποίησης έχουν δυσκολία σε σχέσεις εγγύτητας: εκδηλώνουν καχυποψία, θυμό, δυσπιστία και κάνουν σύντομες σχέσεις.

Η κακοποίηση δίνει μηνύματα όπως: «Αν είσαι ευάλωτος, οι άλλοι θα σε εκμεταλλευτούν» και «Η οικειότητα στις σχέσεις θα φέρει πόνο και προδοσία». Αυτά τα μηνύματα γίνονται ακόμα πιο ηχηρά σε περιόδους διενέξεων σε μια σχέση, όταν οι διαφορές μεταξύ των συντρόφων απειλούν την αίσθηση ελέγχου, την αυτονομία και την αναγνώριση των αναγκών.

Γυναίκες και κακοποίηση

Συνήθως οι ενήλικες γυναίκες που έχουν υποστεί κάποια μορφή κακοποίησης στην παιδική ηλικία εκδηλώνουν τις εξής συμπεριφορές:

  • Ευαισθησία ή φόβος κριτικής από τους άλλους
  • Δυσκολία να ακούσουν διαφορετικές απόψεις
  • Αδυναμία να υπερασπιστούν τον εαυτό τους
  • Παραίτηση από εργασία χωρίς διαπραγμάτευση
  • Αποχώρηση από σχέση χωρίς συζήτηση
  • Δυσκολία να πλησιάσουν συναισθηματικά τον σύντροφό τους
  • Άσκηση υπερβολικού ελέγχου
  • Εκδήλωση συμπεριφοράς υποταγής στις σχέσεις
  • Ελλιπείς κοινωνικές επαφές.

Η διεργασία της ψυχοθεραπείας

Μέσω της ψυχοθεραπείας το θύμα της κακοποίησης μεταμορφώνεται από παθητικό δέκτη σε ενεργητικό πομπό. Μέσω της αφήγησης της ιστορίας του ο πομπός γίνεται αφηγητής μιας ιστορίας στην οποία δεν είναι πια μόνος. Ως αφηγητής έχει τον έλεγχο και ορίζει τη ροή και τα γεγονότα. Από παθητικό θύμα γίνεται αποτελεσματικός αφηγητής.

Ενσωμάτωση του παρελθόντος στο παρόν
Οι άνθρωποι που έχουν υποστεί τραύμα νιώθουν ότι βρίσκονται σε μια ατελείωτη κατάσταση πόνου (φοβούνται, ντρέπονται). Όταν έχουν τη δυνατότητα να αποστασιοποιηθούν από τον πόνο (μέσω της λήθης ή της αποφυγής ερεθισμάτων που τους θυμίζουν το παρελθόν), νιώθουν ανακούφιση. Ωστόσο αυτή η αποστασιοποίηση δημιουργεί χάσμα στην προσωπική τους ιστορία, αρνητικές συνέπειες στις σχέσεις τους και δυσκολία στη συναισθηματική έκφραση.

Μέσω της ψυχοθεραπείας δημιουργείται ένα ασφαλές περιβάλλον που επιτρέπει στο άτομο να διαχωρίσει το παρόν από το παρελθόν και, στη συνέχεια, από την ασφάλεια του παρόντος, να ξανασυνδεθεί με το παρελθόν. Μέσα από το ασφαλές παρόν το άτομο δεν νιώθει σαν το κακοποιημένο παιδί, αλλά έχει συμπόνια για τα συναισθήματα αυτού του παιδιού. Στην ασφάλεια του «εδώ και τώρα» δεν αναβιώνει το τραύμα, αλλά γνωρίζει ό,τι έχει συμβεί. Ο πόνος του παρελθόντος είναι διαχειρίσιμος, επομένως τα επακόλουθα συναισθήματα μπορούν να ενσωματωθούν στο παρόν. Τα γεγονότα του παρελθόντος δεν έρχονται πια για να τρομάξουν, αλλά να συνδεθούν και να ερμηνεύσουν τα γεγονότα του παρόντος.