H Functional Analytic Psychotherapy (FAP) αναπτύχθηκε από τον Robert Kohlenberg και την Mavis Tsai στο Πανεπιστήμιο της Washington το 1991. Η FAP βασίζεται στη θεωρία του B.F. Skinner. Ωστόσο, η θεραπεία δεν είναι μηχανιστική. Στην πραγματικότητα, η FAP ενσωματώνει τη θεωρία του Συμπεριφορισμού στη δημιουργία μιας ασφαλούς θεραπευτικής σχέσης.
Στη θεραπεία FAP δεν δίνεται έμφαση στον αρνητικό τρόπο σκέψης και τη διόρθωσή του, αλλά στη θεραπευτική σχέση. Αναμφισβήτητα, όταν παρατηρούνται συμπτώματα μιας ψυχικής διαταραχής δίνεται προτεραιότητα στη διαχείρισή τους σύμφωνα με επιστημονικά τεκμηριωμένα θεραπευτικά πρωτόκολλα.
Η συσχέτιση της θεραπευτικής σχέσης με τον τρόπο που σχετίζεται ο θεραπευόμενος με τους ανθρώπους στη ζωή του είναι το βασικό πεδίο διερεύνησης στη θεραπεία FAP.
Ο θεραπευτής δημιουργεί ένα ασφαλές πεδίο όπου σέβεται την ιδιαιτερότητα του θεραπευόμενου και τον προσκαλεί σε μια διαδρομή αυτογνωσίας και αλλαγής. Ο θεραπευτής γίνεται συνοδοιπόρος βοηθώντας τον άνθρωπο που έχει πλάι του να συνειδητοποιήσει τις ανάγκες, τις αξίες, τα συναισθήματα, τους φόβους και τα όνειρά του. Μέσω της ενσυνειδητότητας (mindfulness) ο θεραπευόμενος θα έχει την ευκαιρία να ταυτιστεί τόσο με τη σωματική του αίσθηση όσο και με τις σκέψεις και τα συναισθήματά του.
Στη συνέχεια, ο θεραπευτής ενθαρρύνει τον θεραπευόμενο να είναι πιο ανοικτός και εκφραστικός στη μεταξύ τους σχέση. Οι έρευνες έχουν δείξει ότι με τον τρόπο αυτό το άτομο «διδάσκεται» νέες συμπεριφορές επικοινωνίας μέσα από τις συνεδρίες, τις οποίες στην πορεία εκδηλώνει στις σχέσεις του με ανθρώπους εκτός συνεδρίας.
Ο θεραπευόμενος καταφέρνει να αφυπνιστεί και να πιστέψει στον εαυτό του καθώς τολμά να εκφράσει τις επιθυμίες και τις σκέψεις του με αυθεντικό τρόπο σε ένα περιβάλλον όπου νιώθει αποδοχή. Μαθαίνει να υπερασπίζεται τον εαυτό του και να τον αποδέχεται, βιώνει τη δύναμη του προσωπικού του λόγου και τολμά να είναι παρών σε κάθε σχέση (είτε οι άλλοι τον επιδοκιμάζουν είτε όχι).
Η FAP δεν είναι μόνο θεραπευτική προσέγγιση, αλλά αποτελεί φιλοσοφία ζωής. Δεν μένει αποκλειστικά στη διαχείριση των συμπτωμάτων, αλλά εστιάζεται στην ολότητα του ατόμου και τον τρόπο που αλληλεπιδρά με το περιβάλλον του. Απώτερος στόχος είναι η απελευθέρωση του ατόμου και η αυτοπραγμάτωσή του.
Συνοψίζοντας η Functional Analytic Psychotherapy (FAP) έχει τα εξής χαρακτηριστικά:
- Η θεραπευτική σχέση (η σχέση ανάμεσα στον θεραπευτή και τον θεραπευόμενο) είναι το βασικό όχημα για την αλλαγή του θεραπευόμενου
- Η αλλαγή του θεραπευόμενου ξεκινά μες στη συνεδρία. Ο θεραπευτής παρατηρεί συμπεριφορές που ο θεραπευόμενος εκδηλώνει και έξω από τη συνεδρία. Μέσω της θετικής ενίσχυσης μες στη συνεδρία ο θεραπευόμενος αρχίζει ήδη να βιώνει την αλλαγή.
- Η παρατήρηση της συμπεριφοράς, το θάρρος και η θεραπευτική αγάπη είναι βασικά κλινικά εργαλεία.
- Το περιβάλλον παίζει καθοριστικό ρόλο. Ακόμα και το περιβάλλον της συνεδρίας επιδρά στη θεραπευτική σχέση. Ο θεραπευτής καλείται να είναι ευέλικτος ανάλογα με τον άνθρωπο που έχει απέναντί του, ώστε να διαμορφώσει ένα βοηθητικό πλαίσιο.
- Τόσο ο θεραπευόμενος όσο και ο θεραπευτής ενθαρρύνονται να πάρουν «ρίσκα» και να αλλάξουν.
- Η θεραπεία εστιάζεται στο «εδώ και τώρα» και δίνεται εξίσου έμφαση στη σκέψη, το συναίσθημα, τη συμπεριφορά και τη σωματική αίσθηση.
