Το mindfulness στην ψυχοθεραπεία

Το mindfulness στην ψυχοθεραπεία

Η πρακτική του mindfulness (ενσυνειδητότητα) εφαρμόζεται όλο και συχνότερα στο χώρο της ψυχικής υγείας. Σύμφωνα με μελέτες ενδείκνυται για διαταραχές, όπως κατάθλιψη, άγχος, χρόνιος πόνος, εξαρτήσεις από ουσίες, αϋπνία και ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή. Η πρακτική του mindfulness μπορεί να χρησιμοποιηθεί από τον ψυχοθεραπευτή ανεξάρτητα από την ψυχοθεραπευτική του προσέγγιση (ψυχοδυναμική, γνωσιακή-συμπεριφορική, οικογενειακή θεραπεία κλπ). Πάντα λαμβάνονται υπ’ όψιν οι ανάγκες του εκάστοτε θεραπευόμενου. Ταυτόχρονα το mindfulness βοηθά και τον ψυχοθεραπευτή ως προς την αποδοχή του θεραπευόμενού του, την ενσυναίσθηση, την ικανότητα παρατήρησης όσων συμβαίνουν κατά τη συνεδρία και την αποφυγή επαγγελματικής εξουθένωσης (burnout). Ειδικότερα περιγράφονται τρία πλεονεκτήματα της πρακτικής αυτής:

 

  • Μια άγκυρα συνειδητοποίησης για τον ψυχοθεραπευτή

 

Η κλινική πρακτική είναι μια απαιτητική διεργασία που συχνά δημιουργεί στον ψυχοθεραπευτή άγχος, θυμό και άλλα συναισθήματα. Το mindfulness επαναφέρει τον θεραπευτή στην παρούσα στιγμή ενισχύοντας την εγρήγορσή του. Λειτουργεί σαν μια άγκυρα που συντονίζει τον θεραπευτή στο “εδώ και το τώρα” απομακρύνοντας σκέψεις ή συναισθήματα που ενδεχομένως να τον είχαν παρασύρει μακριά από το παρόν. Με αυτόν τον τρόπο μπορεί να νιώσει ο ίδιος τη σωματική του αίσθηση, τις σκέψεις και τα συναισθήματά του κατά τη διάρκεια της συνεδρίας, να αποδεχτεί τις δικές του αντιδράσεις και να δράσει προς όφελος του θεραπευόμενού του. Με αυτόν τον τρόπο, μπορεί να δείξει ενσυναίσθηση (κατανόηση) ακόμα και για τον θεραπευόμενο που είναι θυμωμένος απέναντί του ή για τον θεραπευόμενο που έχει σχέδιο αυτοκτονίας.

 

  •  Ένα χρήσιμο εργαλείο για τον θεραπευόμενο

 

Συνήθως οι άνθρωποι που υποφέρουν από άγχος, κατάθλιψη ή κάποια άλλη ψυχική διαταραχή θέλουν να εξαφανίσουν τα συμπτώματά τους και να νιώσουν ηρεμία. Είναι φυσιολογικό να αναζητούν τη λύτρωση από τα ψυχικά συμπτώματα. Κανείς δεν θέλει να υποφέρει. Ωστόσο, η κούραση και ο πόνος που έχουν βιώσει τους ωθούν στην αναζήτηση γρήγορων τρόπων θεραπείας. Η υπομονή τους έχει εξαντληθεί και θέλουν ανακούφιση. Μέσω της διεργασίας του mindfulness έχουν την ευκαιρία να γνωρίσουν έναν τρόπο αντιμετώπισης των συμπτωμάτων τους που αναμένεται να γίνεται και φιλοσοφία ζωής. “Διδάσκονται” ότι μέσω της πρακτικής αυτής δεν θα μάθουν τρόπους για να σταματούν τις αρνητικές τους σκέψεις, αλλά θα αναπτύξουν μια σχέση αποδοχής με τις σκέψεις τους. Μέσω αυτής της διαδικασίας γίνονται περισσότεροι συμπονετικοί προς τον εαυτό τους σταματώντας την αυτοκριτική. Καταφέρνουν να απελευθερωθούν από το διαρκές αναμάσημα των σκέψεών τους και βιώνουν με πληρότητα την κάθε στιγμή.

 

  • Μια γέφυρα σύνδεσης μεταξύ θεραπευτή και θεραπευόμενου

 

Η εξάσκηση τόσο του θεραπευτή όσο και του θεραπευόμενου στο mindfulness δίνει την ευκαιρία να αποτελέσει μια γέφυρα ουσιαστικότερης επικοινωνίας στη μεταξύ τους σχέση. Καθένας έχει μάθει να παρατηρεί ατομικά τι συμβαίνει στο σώμα του, στο νου του και στο περιβάλλον του. Καθένας έχει μάθει να λειτουργεί θέτοντας σε εγρήγορση και τις πέντε αισθήσεις του. Αυτές οι δεξιότητες τους βοηθούν να είναι παρόντες στη θεραπευτική συνεδρία και να αφουγκράζονται τις αντιδράσεις τους. Μεγαλύτερη ευθύνη πέφτει στον θεραπευτή ο οποίος οφείλει να είναι παρών και να ανταποκρίνεται με ενσυνειδητότητα στο υλικό που φέρνει ο θεραπευόμενος κάθε φορά. Ο στόχος του είναι να παρατηρεί τόσο τον εαυτό του όσο και τον άνθρωπο που κάθεται απέναντί του και να επιλέγει να μοιραστεί μέρος της παρατήρησης αυτής με σκοπό να βοηθήσει τον θεραπευόμενο. Για παράδειγμα, ο θεραπευτής που θα επιλέξει να πει ότι νιώθει τον θεραπευόμενό του μακριά του, ενώ προσπαθεί ο ίδιος να τον πλησιάσει, περιγράφει τη διεργασία με στόχο να αυξήσει την εγγύτητα στη σχέση τους. Αξίζει να γίνει ξεκάθαρος ως προς τις προθέσεις του, διότι το mindfulness δεν εμπεριέχει καθόλου την κριτική αξιολόγηση. Η μόνη έμφαση που δίνει είναι στην παρατήρηση της παρούσας στιγμής με προσπάθεια αποδοχής των στοιχείων της παρατήρησης χωρίς καμία διάθεση κριτικής.